بی ریا باشیم 2

د 

.

.

خداپرستی بی ریا، بخش دوم:

حکایت مرد نمازی و مسجد و سگ (نماز خواندن ریایی):

روزی مرد نیکی که اندکی درد دین نیز در دل داشت وارد مسجدی شد تا نماز شب به جای آورد. وقتی که شب شد و همه جا تاریک گشت، ناگهان بانگ ورود شخصی را به مسجد شنید. پس پیش خود چنین اندیشید که وقتی کسی این موقع شب وارد مسجد میشود حتما انسان کامل و باخدایی است و حتما این شخص فقط برای ادای طاعات و عبادات حق به اینجا آمده است و حتما به نماز و عبادات من گوش خواهد داد و خواهد دانست که من نیز چه انسان با خدایی هستم. بنابراین تمام آن شب را به عبادت پرداخت و ناله و زاری کرد و هیچ نخوابید:

بدل گفتا: چنین جائی، چنین کس

برای طاعت حق آید و بس

مرا این مرد نیکو، هوش دارد

نماز و طاعتم را، گوش دارد

همه شب تا به روزش بود طاعت

نیاسود از عبادت هیچ ساعت

دعا و زاری بسیار کرد او

گهی توبه، گه استغفار کرد او

بجای آورد آداب و سُنن را

نکو بنمود، الحق، خویشتن را

وقتی که صبح شد و در مسجد نور افتاد، مشاهده کرد شخصی وارد مسجد نشده بوده است، بلکه یک سگ تمام شب در مسجد بوده! مرد بسیار از کرده خود پشیمان شد و جانش پر از تشویش شد و اشکش چون باران سرازیر شد. پس در آن هنگام آوایی را شنید که با او چنین گفت:

زبان بگشاد، گفت: ای بی ادب مرد

ترا امشب بدین سگ، حق، ادب کرد

همه شب بهرِ سگ در کار بودی

شبی، حق را، چنین بیدار بودی!

ندیدم یک شبت هرگز به اخلاص

که طاعت کردی از بهر خدا خاص

بسی سگ، بهتر از تو ای مرائی

ببین تا سگ کجا و، تو کجائی!

ز بی شرمی شدی غرق ریا تو

نداری شرم آخر ازخدا تو؟

چو پرده برفتد از پیش آخر

چه گوئی با خدای خویش آخر؟

ازین ظلم آشیان دیو بگریز 

وزین زندانِ پر کالیو بگریز

میگویند که مردی کذاب در آخرالزمان ظهور خواهد کرد و مردم را می فربید و خود را مهدی موعود یا مسیح نجات دهنده معرفی خواهد کرد و به همین دلیل به او دجّال (بسیار دروغگو و فریب دهنده) نام داده اند. عطار از این روایت استفاده کرده و دنیا و زیبایی هایش و انسانهای مهدی نما در بین اطرافیانمان را مانند دجال دانسته و میگوید که نباید فریب این دجالها را خورد و وارد خداپرستی ریایی شد:

چه می‌خواهی از این دجّال با نان؟

چه می‌جوئی از این مهدی نمایان؟

ترا چون دشمنی از دوستان است

خَسَک در راه تو از بوستان است

بسی دجّالِ مهدی روی هستند

که چون دجّال، از پندار مستند

پِیِ دجّالِ جادو چند گیری؟

نه وقت آمد که آخر پندگیری؟

روایت است که دجال قبل از آمدن مهدی موعود یا عیسی نجات دهنده ظهور میکند و خود را امام ناجی و مهدی معرفی میکند و هر کس که فقط هفت گام به دنبال او به راه افتد، دیگر نخواهد توانست که بازگردد و برای همیشه تابع و پیرو دجال خواهد شد:

اگر آخر زمان زین ناتمامی

پی دجّال گیرد هفت گامی

چنین نقل است از دانندهٔ راز

که نتواند که زو گردد دمی باز

متابع گردد او را در همه حال

بماند جاودان در خیلِ دجّال

وقتی کسی که فقط هفت گام بر خلاف راه خدایی بردارد اینگونه گرفتار میشود، حال چه بلایی بر سر آن شخصی می آید که هفتاد سال عمرش را در راه اهریمن گام برداشته؟ دجال زندگی روزانه ما سه چیز است: اهریمن مکار، دنیا و نفس ستمکار خودمان. بسیار مردمان پاک دل (مهدی دل) بوده اند که نتوانسته اند از پس این دیوان حیله گر برآیند و هزاران سال گرفتار اینچنین دجالان درونی بوده اند:

کسی کو هفت گامی، کآن نه دین است

پی دجّال برگیرد چنین است

کسی هفتاد سال از مکر و تلبیس

نهد گام ای عجب بر گامِ ابلیس

چو ابلیس است دجّالی که او راست

ندانم چون بوَد حالی که او راست

چو دجّالت یکی دیو است مکّار

یکی دنیا، یکی نفس ستمگار

کسی با این همه دّجالِ سرکَش

چگونه زو برآید یک نفس خَوش؟

بسا مهدی دلِ پاکیزه رفتار

کزین دجّالِ دنیا شد گرفتار

بسا خونا که این دجّال کردش

نه روزی ده، هزاران سال کردش!

در گفتار بعدی عطار در قالب داستانی پرده را از چهره فریبنده دنیا به کناری میزند تا حقیقت دنیا را بهتر بتوانیم ببینیم.